এটা চলকযুক্ত এক ঘাতৰ সমীকৰণ 

 নিজে চেষ্টা কৰাঃ

তলৰ সমীকৰণবোৰৰপৰা এটা চলকযুক্ত এক ঘাতৰ সমীকৰণবোৰ চিনাক্ত কৰাঃ (a, b, c, p, q ধ্ৰুৱক)

(i) 5x + 3y -7 = 9

উত্তৰঃ নহয় ৷

(ii)  5m -8 = 0

উত্তৰঃ হয় ৷

(iii) 5 = 3l

উত্তৰঃ হয় ৷

(iv) x² - 9y + 11 = 9

উত্তৰঃ নহয় ৷

(v) ax² + bx + c = 0

উত্তৰঃ নহয় ৷

(vi) px + q = 10

উত্তৰঃ হয় ৷ 

(vii) a²x + b = 0

উত্তৰঃ হয় ৷

(viii) ax² + b = 0

উত্তৰঃ নহয় ৷

(ix) y = 0

উত্তৰঃ হয় ৷

(x) z = p³

উত্তৰঃ হয় ৷

(xi) 3y + 8 = 3y - 2 

উত্তৰঃ নহয় ৷

(xii) 5z = -z + 6 

উত্তৰঃ হয় ৷ 

 অনুশীলনী 2.1

1. তলত দিয়া সমীকৰণবোৰ সমাধান কৰাঃ

(i) 4x + 5 = 21

সমাধানঃ 

4x + 5 = 21

=> 4x = 21 - 5 

=> 4x = 16 

=> x = 16/4 

=> x = 4 

(ii)  17y - 3 = 48

সমাধানঃ 

17y - 3 = 48

=> 17y = 48 + 3 

=> 17y = 51

=> y = 51/17

=> y = 3 

(iii) -8 + 2x = -4

সমাধানঃ 

 -8 + 2x = -4

=> 2x = -4 + 8 

=> 2x = 4

=> x = 4/2

=> x = 2 

(iv) 6x/7 = 42 

সমাধানঃ 

6x/7 = 42 

=> 6x = 42 x 7 

=> x = 42 x 7 / 6

=> x = 7 x 7 

=> x = 49

(v) 6y/ 11 = 54/99

সমাধানঃ 

6y/ 11 = 54/99

=> 6y = 54/99 x 11 

=> 6y = 54/9 

=> 6y = 6

=> y = 6/6

=> y = 1 

(vi) 3x = 180 + 6x

সমাধানঃ 

3x = 180 + 6x

=> 3x - 6x = 180

=> -3x = 180

=> x = 180/ -3

=> x = -60

(vii) 2x + 3 = x + 4 

সমাধানঃ 

2x + 3 = x + 4

=> 2x - x = 4 - 3

=> x = 1 

(viii) 2 - 5x = 3x -9

সমাধানঃ 

2 - 5x = 3x -9

=> -5x -3x = -9 -2

=> -8x = -11

=> x = 11/8 

(ix) 5( p -3 ) = 3 ( p + 2 )

সমাধানঃ 

5( p -3 ) = 3 ( p + 2 )

=> 5 x p - 5 x 3 = 3 x p + 3 x 2

=>5p -15 = 3p + 6

=> 5p - 3p = 6 + 15

=> 2p = 21

=> p = 21/2

(x) 3 / 4y = -9

সমাধানঃ 

3 / 4y = -9

=> 3 = -9 x 4y 

=> 3 = -36y

=> 3/-36 = y 

=> 1/-12 = y

=> y = -1/12

(xi) 4x /5 + 1 = 7 / 15

সমাধানঃ 

4x /5 + 1 = 7 / 15

=> 4x/5 = 7/15 -1

=> 4x/5 = 7-15/15

=> 4x = -8/15 x 5 

=> 4x = -8/3

=> x = -8/3 x 4

=> x = -2/3 

(xii) 17x / 3 - 16/9 = 2

সমাধানঃ  

17x / 3 - 16/9 = 2

=> 17x/3 = 2 + 16/9

=> 17x/3 = 18 + 16/ 9

=> 17x/3 = 34/9

=> 17x/3 = 34/9 x 3

=> 17x = 34/3 

=> 17x = 34/3 x 17

=> x = 2/3

2. তলৰ প্ৰত্যেকটো সমীকৰণৰ লগত চলকৰ কিছুমান মান দিয়া হৈছে ৷ এই মানবোৰৰ ভিতৰত কোনটো মান সমীকৰণটোৰ সমাধান হ'ব নিৰ্ণয় কৰা ৷ 

(i) 2x - 4 = 0 ; x = 1 , 2 , -2 

সমাধানঃ 

যদি x =1 

∴ 2x - 4

= 2 x 1 - 4 

= 2 - 4

= -2 ( নহয় )

যদি x = 2 

∴ 2x - 4

= 2 x 2 - 4

= 4 - 4 

= 0 ( হয় ) 

যদি x = -2 

∴ 2x - 4 

= 2 ( -2) - 4 

= -4 - 4 

= - 8 ( নহয় ) 


(ii) 11y + 5 = -6 ; y = 0 , 1 , -1

সমাধানঃ 

যদি y = 0

∴ 11y + 5 = -6 

=> 11 x 0 + 5 = -6 

=> 0 + 5 = -6

=> 5 ≠ -6 ( নহয় )

যদি y = 1 

∴ 11y + 5 = -6 

=> 11 x 1 + 5 = -6

=> 11 + 5 = -6 

=> 16 ≠ -6 ( নহয় )

যদি y = -1 

∴ 11y + 5 = -6 

=> 11 x ( -1) + 5 = -6

=> -11 + 5 = -6

=> -6 = -6 ( হয় ) 

(iii) 3y/5 = 3 ; y = 3 , -3, 5


(iv) x + 5 = 7 - x ; x = 1 , -1, 2 


(v) 2x + 1/3 = 1 ; x = 1/-2 , 1/2 , 1/3


(vi) 10p - 4 = 4( 2p + 1 ) ; p = 2, 4, -4